ENDOKRİN SİSTEM #4
BÖBREK ÜSTÜ BEZİ
Böbrek Üstü Bezi;
Böbrek Üstü Bezi (Adrenal Bez)
→ Böbreklerle doğrudan bağlantısı yoktur. Bu nedenle bağımsız çalışırlar.
→ Her iki böbreğin üst kısmında yer alır ve 2 kısımdan oluşurler.
→ İç kısmına öz (medulla), dış kısmına kabuk (korteks) adı verilir.
→ Adrenal bez olarak da adlandırılırlar.
Hipotalamus → RF → Hipofizin ön lobu → ACTH → Böbrek üstü bezi (kabuk)
! Öz Bölgesinden hormon salgılanmasını sinir sistemi sağlar.
Kabuk (Korteks) Hormonları
⇒ Hiptalamus → RF → Hipofizin ön lobu → ACTH → Kabuk Bölgesi
⇒ Buradan salgılanan hormonlar steroit yapılıdırlar.
• Kortizol
• Aldosteron
• Östrojen
• Progesteron az
• Testosteron
✩ ACTH etkisiyle salgılanır.
KORTİZOL (Glukokortikoit)
→ Uzun süreli açlıkta protein ve yağ depolarının parçalanarak glikoza dönüşmesini ve kana verilmesini sağlar. =>
→ Böylece kandaki glikoz seviyesini artırır.
• Aşırı ağrı
• İltihaplanma
• Alerjide → ilaç olarak kullanılır.
→ Ancak fazla kullanılması bağışıklık sisteminin baskılanmasına neden olur.
→ Bu da hastalık ve enfeksiyonlara karşı duyarlılığı artırır.
BİL GEÇ
→ Aminoasitlerin glikoza dönüşümü sırasında amonyak (NH3) açığa çıkar. Bu nedenle kortizol salgısı idrardaki azotlu madde miktarını artırır.
ALDOSTERON (Mineralokortikoid)
→ Kandaki mineral ve su oranını ayarlar.
→ Kan hacmi ya da basıncının azalması durumunda salgılanır.
→ Sodyum ve suyun geri emilimini artırır, potasyumun geri emilimini azaltır.
→ Kanda sodyumun miktarının artmasıyla kan O.B. artar. Buna bağlı olarak suyun geri emilimi artar ve kan basıncı ile hacmi artar.
→ Bu hormon normalden fazla salgılanırsa; Kan basıncı artar. Bu nedenle kılcal damardan sızıntı olacağından ödem oluşur.
→ Normalden az salgılanırsa; Kan basını düşer. Vücut direnci azalır. Halsizlik ve iştahsızlık artar. Deri bronz renk alır. Buna Addison (Tunç) hastalığı denir.
Eşey Hormonları
→ Adrenal eşey hormonları adı da verilir.
→ Bu hormonlar buradan az miktarda salgılanır.
⇒ ÖSTROJEN
⇒ PROGESTERON
⇒ TESTOSTERON
Öz (Medulla) Hormonları
→ Buradan hormon salgılanmasını sempatik sinir sistemi sağlar. O nedenle daha hızlı etki eder.
→ Sevinç, heyecan, stres, üzüntü, korku gibi pozitif ve negatif stres durumlarında salgılanırlar.
• Adrenalin (Epinefrin)
• Noradrenalin (Norepinefrin)
Adrenalin (Epinefrin)
→ Öz bölgesinin en temel hormonudur.
→ Kalp atımını hızlandırır.
→ Kan basıncını yükseltir.
→ Göz bebeklerini büyütür.
→ Oksijen tüketimini artırır.
→ Heyecan, öfke, korku, panik ve stres durumunda salgısı artar.
→ Glikojenin glikoza dönüşmesini hızlandırarak kan şekerinin yükselmesine neden olur.
→ Sindirim faaliyetlerini yavaşlatır.
→ Beyne, kasa ve kalbe giden kan damarlarını genişletip, diğer organlara giden damarları daraltır.
Noradrenalin (Norepinefrin)
→ Görevi adrenaline benzer. Ancak salınımı ondan bağımsızdır.
→ Kılcal damarları daraltır.
→ Kan basıncını artırır.
→ Kalp atışını hızlandırır.
→ Daha çok metabolizma ve kalp atışı üzerinden etkilidir.
→ Glikojenin glikoza dönüşmesi sonucu artan enerji ihtiyacını karşılar.
→ Öğrenme ve bellek üzerinde etkilidir.
! KAP GEÇ !
Stres Durumunda
→ Korteksten salgılanan hormonlar UZUN SÜRELİ
→ Medulladan salgılanan hormonlar KISA SÜRELİ
⇒ !! TEPKİ OLUŞTURUR !!
(ayrıntılar ve çizimler videoda, betulbiyoloji.com)
Böbrek Üstü Bezi konusundan sonraki konu Pankreas dır.
Youtube deki Böbrek Üstü Bezi videoma buradan gidebilirsiniz.