BİTKİ BİYOLOJİSİ #3
BİTKİSEL HORMONLAR
Bitkisel Hormonlar;
Bitkilerde sinir sistemi bulunmaz. Bu nedenle büyüme ve gelişme genler tarafından kontrol edilse de büyümede çevresel faktörler ve hormonlar da oldukça etkilidir.
Çevresel Faktörler
→ Sıcaklık
→ Işık
→ Su
→ Toprak
→ Yer Çekimi
→ Ortam Gazları
Hormonal Faktörler
→ Oksin
→ Giberellin
→ Sitokinin
→ Etilen
→ Absisik Asit
Bitkide görev alan hormonlar belirli bir dokudan salgılanır ve başka tarafa taşınabilir. Bitkisel hormonların üretildiği hücrelere endokrin bez DENMEZ!
→ Bitkilerde hormon üreten hücreler; kök ucu, gövde ucu, meyve, tohum ve genç yapraklardır.
OKSİN
→ Keşfedilen ilk bitki hormonudur.
→ Meyve gelişimini uyarır, yaprak ve meyvenin dökülmesini engeller.
→ BİTKİDE BÜYÜMEYİ TEŞVİK EDER. → Gençlik Hormonu gibi düşün.
→ Meristematik kök ve gövde uçlarında, yeni gelişmekte olan yapraklarda, çiçekte, gelişen meyve ve tohumda sentezlenir.
→ Fazla salgılanması ile etilen salgılanmasına sebep olur ve büyümeyi durdurur.
→ Gövdenin uzamasını, kökün toprak içinde ilerlemesini sağlar (Uç Meristemde bulunduğu için).
→ Yan tomurcukların oluşmasını önler. → (Gövde uzasın diye)
→ Solunumu hızlandırır. Çiçeklenmeyi artırır. Fototropizmada etkilidir.
→ Bitkide daima bulunmak ZORUNDADIR.
GİBERELLİN
→ Bitki kökü, genç yapraklar, tohum embriyosu ve meristematik dokularda üretilir.
→ Bitkide daima bulunmak zorunda değildir, bazı zamanlarda gereklidir.
→ Tohumu uyku halinden çıkararak çimlenmeyi başlatır.
→ Çimlenmede rol oynayan ve nişastayı parçalayan enzimlerin sentezini teşvik eder.
→ Hücre bölünmesini sağlayarak gövdenin uzamasını sağlar. Bu nedenle giberellin eksikliğinde cüce bitkiler oluşur.
→ Çiçeklenmeyi hızlandırır.
→ Meyvelenmeyi çabuklaştırır. Ancak meyvenin olgunlaşmasında bir etkisi yoktur.
! Büyümeyi teşvik edici.
SİTOKİNİN
→ Kökte sentezlenir ve diğer organlara taşınır. Ayrıca tohumdaki embriyo ve büyümekte olan yaprak ve meyvede üretilir.
→ Sitokinin yaprakta yaşlanmayı geciktirir. Çiçeklenmeyi teşvik eder. => Çiçekçi hormonu diye kodla
→ Sitokinin tek başına etki gösteremez. Oksin ile birleşmesi durumunda hücre bölünmesi olur ve hücre kümeleri meydana gelir.
→ Bu kümeli yapıya kallus denir. ⇒ Kallustaki hücrelerin farklılaşmasıyla sürgün sistemi gelişir.
→ Tohum çimlenmesini, sürgünlerin uyku halinden çıkmasını ve yan dal oluşumunu, çiçek gelişimini sağladığı gibi kloroplast oluşumunda da görev alır.
ETİLEN
→ Yaralanma ve stres anında salgısı artar.
→ Bitkinin tüm organlarında üretilebilir.
→ Meyvelerin olgunlaşmasını sağlar. Olgunlaştıktan sonra salgılanmaya devam ederse meyve çürür.
→ Gaz fazındaki tek hormondur. Böylece etrafındaki bitkileri de etkiler.
→ Yaprak ve çiçeklerin yaşlanmasına ve solmasına neden olur.
→ Büyüme engelleyici
→ Yaprak dökümünü (senesens) uyarır.
→ Bitkilerde programlanmış hücre ölümlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.
ABSİSİK ASİT
→ Özellikle kuraklık stresi altındaki bitkilerde bol miktarda sentezlenen ve büyümeyi engelleyen hormondur.
→ Tohum ve tomurcuk dormansisini (uyku halini) teşvik eder.
→ Bölünmeyi engeller.
→ Çiçeklenmeyi inhibe eder.
→ Yaprak dökümünü hızlandırır.
→ Hemen hemen bitkinin tüm kısımlarında sentezlenebilir.
→ Stomaların kapanmasına neden olur.
→ Stres hormonudur.
KAP GEÇ
⇒ Etilen ve Absisik Asit
→ Büyüme ve gelişmeyi YAVAŞLATIR.
⇒ Sitonik Giberellin ve Oksin
→ Büyüme ve gelişmeyi HIZLANDIRIR.
Bitkisel Hormonlar konusundan sonraki konu Bitkilerde Hareket dir.
Youtube deki Bitkisel Hormonlar videoma buradan gidebilirsiniz.